Ereindako hazitxo batekin topo

Atzo arratsaldean iloba zaharrenaren bila joan nintzen eskolara, ikasturtean lehen aldiz. Lau eta bost urteko gelan zegoenean bere eskolan egin nituen praktikak, ondoko gelan. Hortaz, atzo haur horietako batzuk ikusi nituen.

Bat gerturatu egin zitzaidan kasu egitera. Ez zuen nire izena gogoratzen hasieran, baina lehen silaba esan nionean etorri zitzaion burura. Sobra ere, nire izena ahaztu arren ni gogoratzen ninduela adierazi nahi zidan, eta honelaxe esan zidan: "zuk egun batean paper bat eman zenidan, eta luma bat zuen itsatsita, eta luma berdea zen", eta jarraitu zuen azaltzen, airean lauki bat marraztuz "honelako baten barruan liburua zegoen, eta horrek zituen lumak". Gero agur esan, eta lagunekin jolastera joan zen.

Aurreko ikasturtean ipuinaren tarterako egin nuen zorroaz ari zen haurra. Haur honek ez zituen ipuinak gustuko, ezta irakurri eta idaztea ere orokorrean. Lau urteko gelan zegoela iritsi zen eskolara eta aurretik ez zuen euskararekin harremanik izan. Ipuinetako hizkuntza zailegi egiten zitzaion ulertzen eta normalean deskonektatu ohi zuen. Ikasle bihurria zen, gainera; beste haurrekin eta irakaslearekin gatazka mordoa izaten zuen horietakoa. Berak eta beste batek ipuina gordetzeko zorroari lumak kendu zizkioten, eta haien apalean gorde zituzten. Baina horrelako sekretuak ezin dira luzean gorde gelan, eta beste haur batzuk azkar etorri zitzaizkidan bi gelakideek egindakoa. Lumak "konfiskatu" nizkien, baina berriro itsastea ez zen posible, eta haiekin positiboa zen zerbait egin nahi nuen. Horrela, erabaki nuen haur bakoitzari praktiken amaieran idatzi nien olerkitxoan itsatsiko niela luma bana. Lumak bildu zituzten biek jaso zituzten txikitxoenak.

Hori guztia gogoratu nuen atzo, haurrak ipuinen zorroa eta lumen kontua azaltzen zidan bitartean. Eta pentsatu nuen haur horrek ipuinak bere gustukoa izan zen zerbaiti lotzeko balio izan bazuen, merezi zuela ipuinen zorroa egin izana. Iruditzen zait norberak atseginez eta gogo handiz egindakoa besteengana iritsi ohi dela, eta horrek eragin positiboa duela.

Liburuaren astea, estutasunak eta datorren asteko planak

Pasa den aste honetan liburuaren astea ospatu dugu eskolan. Egunero tutoreak gelaz aldatu dira ipuin bat kontatzeko, egunaren hasieran. Horrez gain, ipuin kontalari bat etorri da goiz batean (tamalez, ni eskolara joan ez naizen egunean), eta eskolako Lehen Hezkuntzako seigarren mailako ikasle batzuk etorri dira hainbat jarduera burutzera: gelaz-gela bikoteka ipuinak kontatu, Andersenen printzesa eta ilarraren ipuina kamishibai teknikaren bitartez kontatu eta "Nola dastatu ilargia?" ipuina txotxongiloen bidez antzeztu. Gurasoak ere gonbidatzen dira gelara ipuin bat kontatzera etortzeko, baina gurera ez da inor animatu.

Atentzioa eman dit irakasleek orokorrean ez dutela oso gustuko gurasoak eskolara sartzea. Horren bi adibide ikusi ditut aste honetan. Alde batetik, astelehenean bost urteko beste gelako haur baten urtebetetzea zen, eta bere amak argazki bat atera nahi izan zion gelan lagunekin (hori iruditu zitzaidan ulertu nuela, ni gure gelaren barruan bainengoen); tutorea gero etorri zitzaigun kontatzera, arratsaldean kanpoan atera zezala erantzun ziola kontatzera, "guraso hauek, zer pentsatzen dute?" tonuarekin (niri behintzat hori iruditu zitzaidan). Beste adibidea hiru urteko gelako irakasle batek ekarri zuen, liburuaren astean ipuina irakurtzera gurasorik etorriko ez zela espero zuela komentatu zigunean; antzaz, aurreko urtean bat etorri zitzaion adin horretako haurrentzat batere aproposa ez zen ipuin batekin, orduan beste irakasle batek esan zion agian berak lagundu beharko ziela gurasoei ipuinak ondo aukeratzen, eta lehenengoak erantzun zuen horretarako nahiago zuela ez etortzea, lan gutxiago emango ziotelako. Ez ote zion kezkarik eragin bere haurrarentzat ipuin aproposak aukeratzeko gaitasunik gabeko gurasoa ikustea? Erraza da, bada, gurasoei aholkua ematea gai horretan; Bularretik Mintzora egitasmoaren webgunea edo materialak, nahiz egitasmoaren atzean dagoen Galtzagorri Elkartearenak haien eskura jartzea besterik ez da behar eta. Ez dut ulertzen irakasleek gurasoekiko duten ezinikusia; agian oraindik irakasle ez naizelako da. Gurasoen inplikazio faltaz kexu dira, baina ez diete parte hartzen uzten; ez behintzat nola parte hartu aukeratzen uzten, aste jakin batean ipuin bat kontatzera etortzeko ateak irekitzea nire ustez ez baita parte-hartzeko jarduera bat. Baina, tira, parte-hartzeari dagokionean ni nahiko zorrotza naiz; aurretik ere hemen argi utzi dut.

Orokorrean, nire tutoreak liburuaren astearen inguruan duen iritzia ez da oso baikorra. Jarduera asko denbora motzegian egiten direla iruditzen zaio, eta haurrak pixka bat saturatuta bukatzen dutela horrenbeste ipuinekin. Niri ez zait horrelakorik iruditu, eskolara joan naizen egunetan behintzat; haurrek pozik entzun dituzte ipuinak eta oso gustukoak izan dituzte Lehen Hezkuntzako ikasleek prestatutako jarduerak. Egunero ipuin bat kontatzearen aldeko naiz eta, hortaz, ipuinaren astea ikasturte osora zabalduko nuke nik, dudarik gabe.

Hori guztiaz gain, astean zehar hasi gara estutasuna nabaritzen, datorren astea oporren aurretik azkena delako. Haurren karpetak etxera eraman behar dituzte hiruhilekoko lan guztiekin, eta hortxe gabiltza, gauzak prestatzen. Ondorioz, ez da aste ona izan nik jarduerak proposatzeko, eta datorren astea ere ez dut uste horretarako aproposa izango denik. Plastikako jarduera bat dut, materiala duela hilabete edo prestatuta, eta ez dut momentu egokirik ikusi hura gelara eramateko oraindik. Egia da nik practicuma lanaldi erdian egiten dudalako oraindik denbora geratzen zaidala, baina konturatu naiz unibertsitatetik jarri diguten lana, unitate didaktiko bat burutzea, alegia, ez dela errealista.

Aste honetan musikako jardueretako bat martxan jarri ahal izan dut, eta hemendik aurrera landu nahi nahi ditudan besteak martxan jartzen saiatuko naiz. Horixe, bada, asterako nire helburua. Hori, eta ia eguneroko ipuinari berriro heltzea.

Ipuinen iritziarekin jarraituta

Aste honetan txokoetako beste talde batekin landu dut orain arte gelan irakurri dizkiedan ipuinei buruzko iritziaren taula. Tira, horretan saiatu naiz behintzat, jarduera erdizka baino ez baigenuen bete.

Lehenengo taldearekin egin ondoren erabaki nuen bezala, taldeko bakoitzari liburu bat eman nion, bakoitzak izenburua, egilea eta argitaratze data bila zitzan. Hainbat arazo sortu ziren jardueran:

• Taldea zailena da, sei haurretatik hiru kudeatzen zailak direlako: batek esfortzu txikiena eskatuko dion ezeren susmoa hartu bezain pronto deskonektatu egiten du eta besteak lardaskatzen hasten da, besteak bere gustukoa den zerbait proposatzen zaionean sekulako kasketak hartzen ditu eta hirugarrenak jarrera zeharo desafiatzailea dauka, proposatzen zaion edozeri ezetz esanez.
• Jarduera azaltzen nien bitartean liburuak banatu nizkien eta, ondorioz, azalpena entzun ordez liburuak begiratzen hasi ziren, haiekin jolasean eta abar.
• Jarrera desafiatzailea duenak jarduera boikotatu nahi izan zuen, iritzia emateko eskurik altxa gabe, hari liburuak "zero patatero" gustatu zitzaizkiola esanez, eta berak gustuko zuen liburu bakarra jarduera hasi baino lehen esku artean zuena zela esanez (sobra ere, ez zion batere graziarik egin nik bere planak aldatzea).

Hori guztia ikusita, bizpahiru libururen iritzia eman ondoren esan nien iruditzen zitzaidala ez zeudela jarduera hura egiteko prest, liburuak bere tokian uzteko, eta beste zerbait egingo genuela. Hortaz, txoko horretan lantzen ari diren zerbaitean jarri ginen: bakoitzak pi silabarekin hasten den hitz bat pentsatu, nik horietako bakoitza arbeltxo batean idatzi, haiek haien orrian kopiatu eta, azkenik, haiek pi silaba koloredun arkatzarekin borobildu.

Jarduerak talde txikian proposatzeak duen abantailetako bat akatsak zuzentzen joateko aukera da. Sortu zitzaizkidan arazoak kontuan izanda, hirugarren taldeari begira bakoitzari liburu bana emango diet, eta egingo dugun jarduerari buruzko azalpenak eman ondoren joango dira banaka liburuak hartzen, bakoitzari buruzko iritzia ematen bukatu arte hurrengoa hartu gabe. Horrela espero dut lagunduko diedala haien arreta liburu bakarrean mantentzen. Falta zaidan taldean ez dut espero jarrera desafiatzailerik, baina, hala ere, egia esan, ez dakit zer demontre egin daitekeen horrelakoetan. Iruditzen zait lasaitasun osoz baina irmo erantzun behar dela, baina "hau egingo dugu, nik esan dudalako"ra jo gabe. Ez da erraza.

Jarduera bukatu gabe utzi duen bigarren talde honi jarduera bukatzeko aukera emango diot astean zehar (espero dut ni joango naizen hiru egunetan egokituko zaiela saio bat txoko horretan). Esango diet talde guztiek iritzia ematen bukatu ondoren, gela guztiaren aurrean kontatuko dudala talde bakoitzean zeintzuk izan diren asko, pixka bat eta gutxi gustatu zaizkien liburuak, eta pena litzatekeela lagunei kontatu behar izatea haien taldean ezin izan dugula jarduera bukatu. Ea horrekin "motibatzen" ditudan...

Orain arte irakurritako ipuinei buruzko iritzia

Taula sinple bat presatua nuen, gelan irakurritako ipuinei buruzko iritziak jasotzeko.



Gaur erabili ahal izan dut, txokoetan egin dugun saio bakarrean; liburu eta puzzle txokoan, hain zuzen ere. Talde bateko kideei orain arte gelan irakurri dizkiedan zazpi ipuinak eraman dizkiet, eta banan bana hartu ditugu izenburua, egilea eta argitaratze-data (liburuaren jaiotze-data deitu diogu guk gelan). Beraiek izenburua buruz gogoratuta edo azaletik irakurrita esan didate eta nik idatzi dut taulan. Gero egilea eta argitaratze-data non bilatu erakutsita haiek bilatu dituzte eta esan dizkidate, eta ondoren eskuak altxatuta adierazi dute liburua asko, pixka bat ala gutxi gustatu zitzaien.

Beste bi taldeekin jarduera bera egiteari begira, iruditzen zait gauzatxoren bat aldatuko dudala: izenburua, egilea eta argitaratze-data guztien artean bilatu ordez, bakoitzari liburu bat emango diot eta horrela bakoitzak batena bilatuko du. Bestela, erraza da bakar batek lana monopolizatzea. Bestetik, azpimarratuko diet helburua ez dela "asko" iritziak "irabaztea", baizik eta iritziak jasotzea eta eztabaidatzea.

Gustukoen zuten liburuaren argumentuaren laburpena egiteko asmoa nuen, baina hiru liburu taldeko guztiek oso gustuko izan dutela esan dutenez, ez dut denbora hartu nahi izan hiru laburpen egiteko, nahiago nuelako beste jarduera batzuk ere egitea. Gainera, liburu bakoitza hartu dugunean argi geratu zait askok argumentua nahiko ondo gogoratzen zutela. Hala ere, beste talderen batekin saiatuko naiz laburpen bat behintzat egitea; haiek niri diktatuta.

Orain arte kontatutako ipuinak eta datorren asterako pentsatutakoak

Orain arte gelan kontatu ditudan ipuinak ondokoak dira: Lionniren "It's mine!", Tulleten "Liburu bat", Browneren "Tunela" eta "Urdaburutarrak", eta Dautremerrek ilustratutako "Nasrudin". Horietako bi plastika txokoan bi jarduera proposatzeko erabili ditut ondoren ("It's mine" eta "Urdaburutarrak"). Lehenengoaren kasuan jarduera luzeagoa izan da (berez, oraindik ez dugu bukatu), eta arte plastikoen portfolioan jasotzeko asmoa dut. Browneren liburuarekin marrazki bat egin zezatela proposatu genien, haien etxea eta barruan kide bakoitza etxeko lan bat egiten irudikatuko zuena. Interesgarria izan zen ikustea genero rolak ezer gutxi aldatu direla, eta emakumezkoak direla etxeko lanak egiten dituztenak. Noizbait aldatuko ote da hori?

Beste ipuinak helburu gehigarririk gabe gozatzeko kontatu nituen. Tira, egia da "Liburu bat" haurrak nireganatzeko helburuarekin kontatu nuela, ipuinaren tartea sendotzeko estrategiaren baitan, baina pedagogikoki bestelako helbururik ez nuen aldez aurretik finkatu.

Orain arte, esango nuke "Liburu batek" liluratu zituela, eta "Tunelak" haien interesa biziki piztu zuela, azken honen ondoren sortu baitzen orain arteko eztabaidarik aberatsena.

Datorren asterako bereziki haur bat gogoan izanda helburu "pedagogikora" bueltatuko naiz, haien artean izugarrizko antza duten bi ipuinekin: d'Allancéren "Vaya rabieta" eta Sendaken "Piztiak bizi diren lekuan". Hain dira antzekoak lehenengoa bigarrenaren "omenezko" dela esan litekeela (edo okerrago den zerbait). d'Allancérena askoz ere zuzenagoa da kasketa irudikatzeko orduan, Sendaken metafora baino askoz ere esplizituagoa da. Horregatik iruditu zait hobe lehendabizi d'Allancérena kontatu, eta hurrengo egunean Sendakena kontatzea, ea haurrek bien arteko lotura egiten duten ikusteko. Kasu honetan ere, eskatuko diet plastikako txokoan daudenean, haien "kasketaren monstruoa" marraz dezatela, bereziki zer egiten duen. Eta espero dut gaiaren inguruan eztabaidatzeko aukera emango digula.

Hauxek dira asmo honen inguruan ditudan dudak: egokia al da hain helburu "pedagogiko" argirako ipuinak erabiltzea? Zilegi al da? Haurrak prest egongo ote dira haien barruko mamua marrazteko, nahiz eta esan ondoren ez ditugula marrazkiak guztion aurrean erakutsiko (plastikako lanetako batzuekin egingo dugu)?

Gaia desdramatizatzeko, segun eta zer nolako giroa sumatzen dudan, nire kasketaren mostruoa haiek deskribatzeko asmoa dut, baita marraztekoa ere, hala nahi badute. Ea zer gertatzen den...

Ipuina irakurri eta entzutearen arteko aldea

Practicumean nagoen bitartean, haurrei egunero ipuin bat kontatzen diet, album ilustratu bat erabilita. Lehenengo egunetan, kosta zitzaidan igartze eta ondorioztatze estrategiak aplika zitzaten sustatzea, eta ipuina bukatu ondoren eztabaidatxoa egitea. Baina egunek aurrera egin ahala gusturago egiten dute eta, ondorioz, maiz ipuina nire begien bitartez irakurtzen dutela iruditzen zait, hau da, elkarrekintza aktiboa dagoela testua eta haien artean, nik deskodetzea erraztuta.

Joan den ostiralean arratsaldeko saioaren hasierarako utzi genuen ipuinaren kontaketa. Haurrak benetan nekatuta zeuden, eta batzuk zertxobait erreta ere, gelan nahiko bero zegoelako. Giroa ez zen aldekoa. Bestetik, Rébecca Dautremer-ek ilustratutako "Nasrudin" izeneko ipuina aukeratu nuen, eta irakurri nuenean iruditu zitzaidan luzeegia zela eta Nasrudin eta berea aitak azokara egindako bidaien kopurua ipuinetan magikoa den hirutik urruntzea ez zela ideia ona, baina, tira, gaia gertuko izango zutelakoan animatu nintzen. Gainera, bestelako ilustrazioak ikusteko aukera eskaintzen du.

Zatiren bat arintzen saiatu nintzen arren, eta hasieran egileak aipatu gabe utzita ere, luzeegi egin zitzaien, haria galdu zuten (nire kontaketa ere ez zen txukunegia izan, esan beharra dago) eta batzuk deskonektatu baino, konektatu ere ez zuten egin. Bukatzean, inolako galderarik bota gabe ostiral arratsaldeko txoko libreetara joan ginen. Egun hartan ez zuten libururik irakurri.

Egunero ipuinari tokia egin beharko geniokeela uste dut, baina agian oker nago. Haiek gustuko dituztelakoan kontatu nahi ditut, ala nik oso gogoko ditudalako? Haiek asetzeko, ala nire burua asetzeko?

Ipuinari buruzko eztabaida

Tutoreari proposatu nion praktikaldian zehar egunero ipuin bat kontatu nahi niela haurrei, eta horrela egiten dugu. Egunean zehar tartetxo bat bilatzen diogu ipuinari, eta batzuetan ipuinari lotutako jardueraren bat egingo dugu ere.

Haurrak erabat nireganatzea lortu duen ipuina Hervé Tullet-en "Ipuin bat" izan da, dudarik gabe. Uste dut horrekin lortu dudala haurrek ni ikustea haien interesekoa izango den zerbait ekarriko dien norbait bezala. Orain, mailari eutsi beharko diot, eta ez da erraza izango, ipuin askok Tulletenak baino esfortzu handiagoa eskatzen dutelako, edo apalagoak direlako haien "efektu berezietan".

Bestetik, gaur arte ez naiz konforme geratu ipuinaren inguruan sortutako eztabaidarekin. Gaur Anthony Browneren "Tunela" irakurri dugu, eta kontakizunaren aurretik eta kontatu bitartean igartze eta ondorioztatze estrategiak aplikatzeaz gain, ipuina bukatu ondoren pixka batean aritu gara argumentuaz hizketan. Hala ere, nire tutoreak ondoren adierazi didan bezala, eztabaida zalapartatsuegia suertatu da nik galderak talde osoari zuzendu dizkiodalako, eta horrek haur guztiak aldi berean hitz egitera bultzatu ditu. Galderak haur zehatzei zuzentzeko gomendatu dit, bereziki normalean talde handian gutxi parte hartzen duten haurrei, eta erabat ados nago berak esandakoarekin. Hortaz, hurrengoan horrela egiten saiatuko naiz.

Liburuei azala jartzea

Irakaslearen jardunak hamaika egiteko arrunt ditu, inolako sofistikaziorik gabekoak. Gaur arratsaldean horietako bat egingo dut: eskolara eramango ditudan ipuinei azala jartzea. Haur Hezkuntzan tapa biguneko liburuak babestea ezinbestekoa da pixka batean irautea nahi bada, behintzat.

Hementxe plastiko itsaskorra erabiltzeko teknika egokia:

Literaturaren tarterako apaingarriak

Joan den lauhilekoan literaturaren didaktikari buruzko ikasgaian landutakoaren arabera, komenigarria da literaturaren tarterako erritualak eta irakurketari magia emango dioten baliabideak prestatzea. Nik bi gauza prestatu ditut: ahoz kontatzeko ipuinen fitxak gordetzeko kutxa txikia (ez dut nik egin, erosi baizik, baina entziklopedia zahar handi bat eskura duenak interneten erraz aurkituko du etxean nola egin), eta egunero irakurriko den ipuina une egokira arte gordetzeko zorro bat (erositako kuxin-zorro bati lumazko lepokoa josita egin dut). Hona hemen argazkiak:

Lumaz inguratutako zorroarekin eskua joan zaidala uste dut, baina haurrak ezagututa laster galduko ditu lumak eta kameleoiek protagonismoa berreskuratuko dute.

Ipuinaren ordua iristeko irrikan egotea bermatuta dago!

Ipuinen hizkuntza

Aste honetan ipuinen hizkuntzei buruan bueltak ematen egon naiz. Gelara eraman nahi ditudan ipuin asko jatorrizko hizkuntzan erosita dauzkat (ingelesez ia guztiak, frantsesez baten bat), eta kezkatuta nengoen ikusi dudalako haurretako batzuk irakurtzeko interesa dutela. Beldur nintzen ingelesez eramanez gero irakurtzeko aukera kenduko niela. Tutoreari komentatu eta esan zidan lasai egoteko; ingelesez eramaten badizkiet, ingelesez irakurriko dituztela.

Gaiari buruz pentsatzen jarraitu dut eta burura etorri zait nire sakelako telefonoan (ez da bereziki sofistikatua) badudala aplikazio bat testu bati argazkia atera eta zuzenean itzulpena egiten duena. Egia esan, oraindik ez dut erabili, baina oso erabilgarria iruditu zitzaidan erabat arrotza zaidan hizkuntzaren bat hitz egiten duten tokiren batera bidaiatzeko orduan, Japonia, adibidez. Itzulpen automatikoak oraindik ez dira perfektuak (debaldekoak, behintzat), baina laguntza handia dira gaur egun (dibertigarria izan da azken asteetan IXA taldeak antolatu duen ebaluatoian parte hartzea, bide batez). Eta pentsatu dut gaur bost urte dituzten haur hauek heldu egiterako teknologiak asko hobetuko direla zentzu horretan, eta gai zaingo garela ezagutzen ez ditugun hizkuntzak ulertzeko, IKTei esker. Hortaz, haurrei eskaini behar al zaizkie bestelako hizkuntzetako testu idatziak eta ahozkoak? Bai, bai, eta mila aldiz bai da erantzuna! Sor dezagun haiengan bestea ulertzeko jakin mina.

Lost in genre, or the world of sounds and letters

Once upon a time, there was the world of sounds and letters, composed of many kingdoms. The kingdom of I was ruled by a tall and thin king. The king's city was large and beautiful; all made of buildings with straight and long walls that were designed by efficient architects and built by skilled masons.

The king was so pleased with the masons that he decided to give them a gift: they would travel to the kingdom of S, so they would have the chance to see the splendid buildings that the king of S had in his city. The king of I thought that everything in the kingdom of S was so much more sophisticated, stunning and superb than in his own kingdom, and he was sure that the masons would really enjoy the opportunity to experience such wonders. For instance, the king of I felt that while his was a plain ruling stick, just a straight and long rod, the king of S had a proper sceptre, with all sorts of ornament and beautiful curves. The palaces and buildings in the city of S were also special, full of sculptures, domes and spirals and gardens with round mazes.

So, the masons of the kingdom of I set out to visit the city of S, hoping to learn about how those beautiful buildings the king talked about were built. But they were plain brick masons, who knew just about laying bricks using mortar to make straight walls, and they couldn't figure out how the domes and spirals of the city of S were built. While they visited the city of S, once every now and then they would stumble on a straight piece of wall, built with square bricks, and they would stop to observe how those had been built, but they could not learn much about the rest.

They were happy to return to the kingdom of I, where the straight walls looked familiar. The king invited them to his palace, as he wanted to listen to all the wonders they had to tell about the city of S and its beauties. The masons felt a bit ashamed, because they had to admit that they weren't able to discover the secrets of the buildings in the city of S. They had managed to learn the names of the elements those bizarre buildings had: Tuscan columns, Corinthian columns, spiral domes, onion domes, oval domes and so on, but that was about it.

After that, the masons returned to their work in the city of I, partly relieved to go back to what they mastered, but also feeling a twinge of guilt for not having been able to accomplish what the king had set. And the king wondered whether what he had intended to be a gift had turned out to be a curse. Maybe he should have sent them to the kingdom of H, where straight walls are combined in right angles to create intricate patterns.